مغولستان
جغرافیا
مغولستان در شمال آسیای میانه قرار دارد و مناطق مغولنشین از سوی شمال با سیبری و از جنوب با چین محصور شدهاند. پایتخت آن اولان باتور است. مساحت مغولستان 1٬565٬000 کیلومتر مربع است. مغولستان نوزدهمین کشور بزرگ جهان (پس از ایران) و در عین حال کمتراکمترین کشور جهان است.
مغولستان مجموعاً 8٬114 کیلومتر مرز دارد که 4٬673 کیلومتر آن با چین و 3٬441 کیلومتر آن با روسیه است. به خاطر دوری مغولستان از دریا آبوهوای آن برّی و سرد و خشک است. ارتفاع سرزمین مغولستان از سطح دریا بین هزار تا دو هزار متر متغیر است. قسمتهای شمالی و غربی آن را کوهها پوشانیدهاند و کوههای آلتای در غرب کشور تا سیبری ادامه مییابند. بلندترین نقطه مغولستان کوه «تاوان بوگد» با 4٬374 متر ارتفاع است که در مرز با چین و روسیه قرار گرفتهاست. در قسمت جنوبی این کشور بیابان گُبی قرار دارد که تا چین ادامه مییابد. اکثر مناطق در این کشور تابستانهای کوتاه و گرم و زمستانهای بسیار سرد و پربرف دارند و اولانباتور، پایتخت این کشور، از نظر میانگین سالیانهٔ دما سردترین پایتختجهان بهشمار میآید. مغولستان بطور کلی کشوری سرد مرتفع و بادخیز است.
رودهای نیمه شمالی کشور پس از گذر در روسیه به اقیانوس منجمد شمالی و اقیانوس آرام میریزند. رودهای نیمه جنوبی در راه خشک شده یا مقدار کمی از آب آنها به شورهزارهای گبی وارد میشود.
اقتصاد
واحد پول مغولستان توگروگ است. اقتصاد مغولستان به دامداری اشتراکی (گاو، گوسفند، بز و شتر) وابسته است. غلات (از جمله محصولات علوفهای) در مقیاسی بزرگ در مزارع دولتی تولید میشود. بخش صنعتی عمدتاً به صنایع غذایی و پوست و پشم مربوط است. مغولستان دارای اقتصاد کشاورزی بوده، و صادرات آن شامل: گندم، جو، سیب زمینی، اسب و گاو است. ذخایر زیرزمینی آن نفت، سنگ آهن، طلا، مس و روی (قلع) است. مس یکی از کالاهای اصلی صادرات میباشد.
ازهمپاشی تجارت با اتحاد شوروی سابق در برههای از زمان مشکلات شدید اقتصادی ایجاد کرد و باعث شد مغولستان به طور فزایندهای برای تجارت و کمک اقتصادی به چین و ژاپن چشم بدوزد.
اقتصاد مغولستان که مبتنی بر منابع غنی کانیها است، در سال 2011 میلادی هفده ممیز سه دهم درصد رشد داشت. البته مغولستان این رشد اقتصادی را تا حدی مدیون سرمایه گذاریهای خارجی مانند طرح معدن اویو تولگوی است که به او تی نیز شهرت دارد. بیشتر سنگ مس استخراج شده از این معدن به آن سوی مرزها در چین فرستاده میشود. این طرح عظیم و زیرساختهای مرتبط با آن منجر به رونق اقتصاد محلی شدهاست، اما در عین حال بر مراتع طبیعی و زندگی گلهداران منطقه نیز تاثیر ناگوار گذاشتهاست.
مردم
در آمارگیری سال 2007 عنوان شد که مغولستان 2٬951٬786 نفر جمعیت دارد. که بر این حساب صد و سی و هشتمین کشور پرجمعیت جهان بشمار میرود. نرخ رشد جمعیت در کشور نیز برابر 1٫2٪ محاسبه شدهاست. مغولستان جمعیتی نسبتاً جوان دارد و 59 درصد مردم آن کشور زیر سی سال سن دارند و 29 درصد آنان کسانی هستند که سنشان از 14 سال کمتر است. تا سال 1975 مغولستان بالاترین نرخ کلی زاد و ولد را که 7٫33 کودک به ازا هر زن بود را از آن خود داشت. با از میان رفتن حکومت سوسیالیستی امروزه این نرخ حدود چهار برابر کمتر شدهاست و در سالهای 2005 تا 2010 این نرخ به1٫87 رسیدهاست. شهرنشینی رشد زیادی در مغولستان داشتهاست و حدود 40٪ از مردم در اولان باتور بسر میبرند. همچنین قبایل کوچنشین و نیمهکوچنشین نیز در این کشور هنوز سبک قدیمی زندگی خود را حفظ کردهاند[7].85٪ مردم مغولستان مغول نژاد هستند که یشتر آنها از تار خالخایی بشمار میروند. دومین قوم پر جمعیت این کشور پس از مغول بوریاتها میباشند که از اقوام آلتاییزبان بشمار میروند. همچنین اقوام قزاق، تووا، بوریات و روس نیز در این کشور بسر میبرند.
زبان
زبان مغولی زبان رسمی مغولستان است. گویش اصلی مورد تکلم مغولی خالخایی است که بیش از 90 درصد جمعیت این کشور بدان سخن میگویند. زبانهای دیگر شامل قزاقی، زبان تووایی و بوریاتی میشود. زبان روسی و همچنین انگلیسی و چینی نیز کاربردهایی در زندگی روزانه دارد. زبان مغولی برخلاف مغولهای چین که به خط مغولی نوشته میشود در این کشور به الفبای سیریلیک نگارش میگردد.
بیش از 90٪ از مردم مغولستان بودایی هستند و مذهب بودایی تبتی دارند.5٪ جمعیت آن کشور مسلمان سنی هستند که بیشتر اقلیتهای ترک و نیز مغولهای خوتونی را شامل میشود. همچنین 4٪ جمعیت این کشور را مسیحیان تشکیل میدهند که اکثریت قریب به اتفاق آنان را پروتستانها تشکیل میدهند. گروههای بسیار اندکی از قبایل بدوی آداب و عبادات شمنی را دنبال میکنند. هرچند شمنیزم در مغولستان متروک است و تنها در حد برخی آداب سنتی ردی از آن بجای ماندهاست. در طول دوره حکومت کمونیزم بر مغولستان در قرن بیستم آداب و عبادات دینی ممنوع بود تا حد زیادی از آن جلوگیری میشد. در سالهای میانی نیمه نخست قرن بیستم ممنوعیتها شدت یافت و دهها هزار نفر از کسانی که اعتراض داشتند کشته یا دستگیر شدند. شمار بسیاری از آنان را روحانیان بودایی تشکیل میدادند.
فرهنگ
فرهنگ مردم این کشور تا حد بسیار زیادی تحت تاثیرات فرهنگ روسی و چینی قرار گرفتهاست. ایشان به سوارکاری و رزم دلبستگی بسیاری دارند و در جشنوارههای بومی خویش مرد و زن بدینگونه کارها دست میزنند. مراسم نادام مراسم ملی آنهاست که بازیهای محلی در آن انجام میشود. نوعی کشتی سنتی مغولی نیز در آن کشور انجام میشود که از محبوبترین ورزشها بشمار میرود. سبک معماری مغولستان تا حد قابل ملاحظهای متاثر از معماری چینی است که گرایش به سبک تبتی در آن مشهود میباشد.
موسیقی بومی مغولستان نیز شباهت زیادی با اقوام آسیای میانه دارد. سازها عمدتاً سیمی هستند و نوعی آهنگ سنتی بنام اورتین دو در موسیقی آن کشور رایج است به ترانه طولانی معنی میدهد و معمولاً دونفره اجرا میگردد .مردم مغولستان بسیار به چنگیزخان مغول احترام میگذارند و او را شخصیت اسطورهای و ملی خود میدانند.