سودان

جمهوری سودان کشوری است در شمال خاوری آفریقا و پایتخت آن خارطوم است. سودان 30 میلیون و 894 میلیون نفر جمعیت دارد و واحد پول آن پوند سودان است. بیش از 97 درصد از مردم این کشور مسلمان‌اند. پیش از سال 2005 عربی تنها زبان رسمی سودان بود. در قانون اساسی سال 2005 عربی و انگلیسی، هر دو، به عنوان زبان‌های رسمی کشور اعلام شدند.

این کشور سومین کشور بزرگ آفریقا و نیز دومین کشور بزرگ عربی پس از الجزایرمی‌باشد. سودان بزرگ‌ترین کشور آفریقا و و بزرگ‌ترین کشور جهان عرب بود تا این‌که در سال 2011 سودان جنوبی در پی برگزاری یک همه‌پرسی از این کشور جدا شد.

نام این کشور از عبارت عربی «بلاد السودان» گرفته شده‌است که به معنی «سرزمین سیاهان» است. کشور سودان در سال 1956 استقلال خود را از انگلیس به دست‌آورد. به استثنای یک دوره 10 ساله بین سال‌های 1972 و 1983 میلادی، کشور سودان از زمان کسب استقلال دستخوش ناآرامی سیاسی و جنگ داخلی بوده‌است. نظام قانونی این کشور برپایه شریعت اسلامی قرار داده شده‌است. این کشور با دو جنگ داخلی و جنگ دارفور روبه‌رو بوده و با مسائلی چون پاکسازی قومی و برده‌داری درگیر است.

در شاخص فساد اداری، این کشور به عنوان یکی از فاسدترین کشورهای جهان از نظر میزان فساد اداری و اختلاس ذکر شده‌است.بر پایه شاخص گرسنگی جهانی که در سال 2013 منتشر شد سودان پنجمین کشور جهان از نظر گستردگی گرسنگی در میان اهالی است و از این نظر در وضعیت هشداردهنده‌ای به‌سر می‌برد.

جمهوری سودان با یک میلیون و 886 هزار و 068 کیلومتر مربع گستره در شمال آفریقا و در کنار دریای سرخ، میان مصر و اریتره است. درازای کرانه‌های سودان به 853 کیلومتر می‌رسد. همچنین این کشور از سوی شمال 1273 کیلومتر با مصر، از شمال باختری 383 کیلومتر با لیبی، از سمت باختر 1360 کیلومتر با چاد، از سمت جنوب باختری 1165 با آفریقای مرکزی، از سمت جنوب با جمهوری سودان جنوبی و بالاخره از سمت شرق 605 کیلومتر با اریتره مرز مشترک دارد.

بخش پهناوری از سودان را دشت‌های بزرگی تشکیل می‌دهد که به دست دره بزرگ رودخانه نیل به دو بخش خاوری و باختری جدا می‌شود. همچنین 5 درصد از خاک این سرزمین را زمین‌های قابل کشت و 46 درصد از آن راچراگاه‌های طبیعی شامل می‌شوند. پست‌ترین بخش سودان در کرانهٔدریای سرخ هم سطح آبهای جهان است و بلندای بلندترین بخش این کشور در قله «کینیتی» به 3187 متر می‌رسد. آب و هوای سودان گرم و خشک است.

زمین‌های سودان دشت گسترده‌ای است و کوه‌ها و بلندی‌های آن در جنوب و دورترین بخش باختری آن قرار دارد. کوه‌های نوبه در مرکز و کوه‌های دریای سرخ دربخش خاوری سودان هستند. سودان دربخش مداری آفریقا است و آب و هوای آن در جنوب استوایی و در مرکز سافنا و در شمال قاره‌ای است. بخش دریای سرخ خاوری دارای باران‌های زمستانی است و از مارس تا ژوئن (≈اسفند تا خرداد) درجه گرمای بالاست و در روز به 42 و در شب 27 درجه سلسیوس می‌رسد. با ریزش باران درجه گرما کاهش یافته و از ماه ژوئیه تا اکتبر (≈تیر تا مهر) ادامه می‌یابد. از نوامبر تا فوریه(≈آبان تا بهمن) هوا گرم و معتدل شده و درجه گرما در روز به 30 درجه و در شب 16 و یا پائین‌تر می‌رسد.

اقتصاد

جنگهای داخلی، ناپایداری دیرین دستگاه سیاسی، ویژگی‌های بد آب و هوایی، پایین بودن ارزش کالاهای تولیدی در بازار جهانی و سیاستهای نادرست اقتصادی از عمده دلایل تنگ دستی اقتصادی سودان به شمار می‌رود. کم و بیش 80 درصد از نیروی کار این کشور در بخش کشاورزی کار می‌کنند ولی این بخش بیشتر غیرمکانیزه و پیشرفت چندانی نداشته‌است. صنایع سرپای سودان نیز بیشتر در زمینه فرآوری و تبدیل فراورده‌های کشاورزی ایجاد شده‌اند.

سودان کشوری با اقتصاد نفتی بود و از درآمدهای نفتی‌اش رو به رشد اقتصادی بود تا این‌که سودان جنوبی، از این کشور جدا شد و 75 درصد از منابع نفتی سودان را گرفت. گوشه‌گیری کشور سودان در جهان، آسیب‌های به فراوانی به اقتصاد این جمهوری وارد کرده‌است ولی دولت این کشور به تازگی تصمیم گرفته تا با استفاده از الگوهای خارجی به بهبود بخش نفت بپردازد.

میزان تولید ناخالص داخلی سودان در سال 1999 به 4/11 میلیارد دلار رسید که دست کم 41 درصد از آن مربوط به بخش کشاورزی، 17 درصد مربوط به بخش صنعت و 42 درصد مربوط به بخش خدمات است. نرخ رشد تولید ناخالص داخلی این کشور در پایان سال 1999 میلادی به 4 درصد رسید، درحالی که میانگین نرخ یاد شده در میان سالهای 1990 تا 1998 (95/2-) درصد بود.

سودان کشور تهیدست است به طوری که درآمد سرانه ملی آن به تازگی از 320 دلار فراتر نرفته‌است و دست کم 47 درصد از مردم آن در زیر خط فقر زندگی می‌کنند. نرخ تورم این کشور کم و بیش 20 درصد است و شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی آن رشدی برابر با 16 درصد در سال دارد. سودان نزدیک به 12 میلیون تَن نیروی کار دارد و نرخ بیکاری آن بیش از 40 درصد است.

از سوی دیگر این کشور گنجایش تولید یک میلیارد و 815 میلیون کیلووات ساعت انرژی الکتریکی دارد.

سودان دارای اندوخته‌های سرشار از سنگ آهن، نفت، مس، کروم، روی، تنگستن، میکا، نقره و طلاست. تولید طلای سودان در آستانه سال 2000 میلادی به حدود 5 تن در سال رسید. پارچه، سیمان، فراورده‌های نفتی، شکر، صابون و کفش مهمترین تولیدات صنعتی سودان هستند. بیشترِ فراورده‌های کشاورزی این سرزمین را پنبه، ارزن، خرما و سبزیجات هستند.

سودان در سال 1999 بالغ بر 580 میلیون دلار کالا به خارج فرستاد که بیشتر شامل پنبه، کنجد و دام‌های اهلی بود. عربستان سعودی، ایتالیا، آلمان، مصر، فرانسه، ژاپن و چین بزرگترین خریداران کالا از سودان هستند.

این کشور همچنین در سال 1999 میلادی بیش از 4/1 میلیارد دلار کالا خرید که بیشتر شامل مواد خوراکی، فراورده‌های نفتی، کالاهای صنعتی، ماشین آلات و ماشین‌های ترابری، دارو و دستگاه‌های پزشکی، پوشاک و پارچه بود. چین، فرانسه، انگلستان، آلمان، ژاپن، هلند و کانادا در ردیف عمده‌ترین صادرکنندگان کالا به سودان قرار دارند.

سودان نزدیک به 24 میلیارد دلار بدهی خارجی دارد که دست کم 5/7 میلیارد دلار از آن کوتاه مدت است. واحد پول سودان «جنیه» است و پس از جدایی جنوب از شمال و از دست دادن منابع نفتی و جنگلی، نرخ تورم در این کشور افزایش زیادی داشته‌است و هر دلار آمریکا کم و بیش با 5/5 جنیه سودان خریداری می‌شود. (نرخ برابری ژوئن2011)

مردم

هماهنگ با تازه‌ترین برآورد، جمهوری سودان بیش از 34 میلیون نفر جمعیت دارد که 45 درصد از آنها زیر 14 سال، 53 درصد بین 15 تا 65 سال و 2 درصد بقیه بیشتر از 65 سال سن دارند.

نرخ رشد سالانه جمعیت سودان 6٪3 درصد است. این کشور به ازای هر هزار نفر از جمعیت خود 58/34 نفر نرخ زاد و ولد، 28/12 نفر نرخ مرگ و میر و 7/0 نفر نرخ کوچ کردن دارد. امید به زندگی در بین مردان سودانی به 49/55 سال و در زنان این کشور به 66/57 سال می‌رسد.

از سوی دیگر 52 درصد از ساکنان کشور سودان پیش از جدا شدن سودان جنوبی، از نژادسیاهپوستان آفریقایی، 39 درصد عرب و 8 درصد از نژاد قبیله «بجا» بودند اما امروزه بیشتر مردم سودان از نژاد عرب سودانی می‌باشند اما در بعضی بخشهای جنوبی و همچنین در دارفوراکثریت با نژاد سیاه است.

دین

مسلمانان 97 درصد، و 3 درصد باقی‌مانده را پیروان ادیان محلی آنیمیست و مسیحیان وقبطی‌ها تشکیل می‌دهند.همچنین اقلیتی از پیروان مذهب شیعه دوازده امامی در شهرهای خارطوم، ام درمان، شندی، ابوزبد، پورت سودان و دیگر استان‌های این کشور زندگی می‌کنند.

مسلمانان سودان اکثراً مالکی مذهب و بخش زیادی از آنان تابع فرقه‌های تصوف و مقید به آداب و رسوم آنان هستند. انبوه مکتب‌خانه‌های قرآنی که به کودکان خردسال تلاوت و حفظ قرآن را با همان لوح‌های چوبی قدیم آموزش می‌دهند از ویژگی‌های جامعه سنتی و مذهبی سودان بشمار می‌آید.

عربی زبان رسمی سودان است و زبان انگلیسی زبان دوم به شمار می‌آید.

دست کم 9/59 درصد از مردان و 9/44 درصد از زنان بالای 15 سال سودان باسوادند. جنگ‌های خونین سودان با همسایگان و درگیری‌های داخلی این کشور از پیشرفت امکانات و بهداشت در این کشور جلوگیری کرده‌است. این کشور در چند سال گذشته از داشتن غذا و بهداشت بی‌بهره بوده‌است.